Houtenergie heeft een mooie toekomst in Europa
- De Commissie wil de Ecodesign-eisen voor nieuwe houtgestookte apparaten verder aanscherpen (tests, emissiegrenswaarden, etikettering), in naam van de volksgezondheid en energie-efficiëntie.
- De houtenergiesector betwist de bruikbaarheid (apparaten die voldoen aan de Ecodesign 2022-norm zijn zeer efficiënt; en potentiële luchtvervuiling komt van oudere apparaten en open haarden, die vervangen moeten worden), de haalbaarheid (testmethoden, drempelwaarden, deadlines) en waarschuwt voor werkgelegenheid, energiearmoede en de kosten voor huishoudens; zij pleit voor gestandaardiseerde methoden, langere overgangsperiodes en de volledige publicatie van effectbeoordelingen.
- Een verbod op houtverwarming staat niet op de agenda op EU-niveau. Het is noch noodzakelijk vanuit het oogpunt van de volksgezondheid (recente apparaten zijn zeer efficiënt), noch wenselijk vanuit het oogpunt van energietoegang (energieonafhankelijkheid, lage kosten en de strijd tegen klimaatverandering), aangezien hout al 20% van de totale warmtevraag in de EU dekt.
Regelgevende context (waar we staan)
- Sinds 1 januari 2022 moeten lokale apparaten op vaste brandstoffen (kachels, open haarden, houtblokken, pellets) voldoen aan de minimale efficiëntie- en emissie-eisen van Verordening (EU) 2015/1185 (Ecodesign “Lot 20”). Deze eisen gelden voor nieuwe apparaten die op de markt worden gebracht (niet voor bestaande installaties).
- In 2024 heeft de Commissie ook de ecodesignregels voor andere apparaatfamilies (elektrisch en gas/vloeistof) bijgewerkt. Voor houtgestookte apparaten is een speciale herziening gaande.
- In januari-februari 2025 publiceerde de Commissie ontwerpwijzigingen voor houtgestookte apparaten (Raadplegingsforum), met bijgewerkte testmethoden en strengere emissieplafonds.
Wat de Commissie wil (logica en doelstellingen)
- Verdere vermindering van schadelijke emissies (PM/PN, CO, etc.) en verhoging van de efficiëntie van nieuwe houtgestookte apparaten, in lijn met de ambitie van ‘nul vervuiling’ en afstemming op toekomstige normen voor luchtkwaliteit en energielabels.
- Houd er rekening mee dat Ecodesign betrekking heeft op producten die op de markt worden gebracht en dat het gebaseerd is op impactanalyses en consultaties.
- Overheidsactoren (steden, lokale overheden) zijn voorstander van strengere regelgeving om de luchtkwaliteit in steden te verbeteren. Dit betekent niet dat houtverwarming op zich verboden wordt, maar het zou wel een aanzienlijke beperking vormen.
De positie van de houtenergiesector (belangrijkste kritiekpunten)
- In plaats van de technische prestaties van nieuwe apparaten tot de laatste karaat te verbeteren, is het in het belang van de luchtkwaliteit nodig om veel oude, vervuilende apparaten te vervangen door nieuwere exemplaren, met inachtneming van de zeer recente en ambitieuze ecodesign-normen van 2022.
- Ondersteuning van doelstellingen voor schone lucht en efficiëntie, maar cruciaal voor projecten in 2025: testmethoden die niet gevalideerd worden geacht, drempelwaarden die op korte termijn onhaalbaar worden geacht (waaronder meting van het aantal deeltjes) en mogelijke verplichtingen op het gebied van automatisering van de verbranding.
- Angst voor een botsing met andere regelgeving (bijv. de Verordening Bouwproducten) en een tijdpad voor inwerkingtreding (bijv. 2027) dat als onrealistisch wordt ervaren.
- Risico's voor het Europese MKB, werkgelegenheid, concurrentievermogen en energiearmoede; vraag naar gestandaardiseerde methoden (CEN), langere overgangsperioden en volledige publicatie van effectanalyses.
Status van het proces in oktober 2025
- De eisen van 2022 blijven van kracht; de specifieke herziening voor houtgestookte apparaten wordt nog beoordeeld na de uitwisselingen van 2025.
- DEr zijn berichten dat het plan om de normen voor nieuwe apparaten in 2025 te verscherpen, wordt vertraagd of uitgesteld (in de context van politieke druk en zorgen over de kosten voor huishoudens en industriëlen).
De mythe van een verbod op houtkachels in Europa
- Op EU-niveau is er geen voorstel om houtkachels te verbieden. Ecodesignprojecten reguleren de prestaties van nieuwe apparaten en vereisen geen vervanging van bestaande installaties. Het risico op een EU-breed verbod is nihil.
- Op nationaal/lokaal niveau bestaan er soms gerichte beperkingen (bijvoorbeeld tijdelijke verboden tijdens smogperiodes; houd er rekening mee dat smog het resultaat is van een combinatie van verschillende emissies, waaronder die van het wegverkeer, de verwarming van woningen (alle brandstoffen gecombineerd) en industriële emissies).